Podatek leśny – konstrukcja podatku leśnego określona jest w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach,) która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1992 r. Podatek ten w swojej istocie i konstrukcji zbliżony jest do podatku rolnego. Nie jest to jednak podatek przychodowy, ponieważ fakt, z którym ustawodawca łączy powstanie obowiązku podatkowego w tym podatku polega na posiadaniu lasu, nie zaś na odnoszeniu z niego pożytków lub za prowadzenie gospodarki leśnej jako działalności gospodarczej, w tym sensie las jest wartością majątkową.
Opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają wszystkie lasy z wyjątkiem lasów nie związanych z gospodarką leśną, zajętych na ośrodki wypoczynkowe, działki budowlane, rekreacyjne i wyłączonych decyzjami administracyjnymi z gospodarki leśnej na cele inne niż leśne. Lasy nie objęte podatkiem leśnym podlegają podatkowi od nieruchomości. Obowiązek podatkowy w zakresie podatku leśnego ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które:
– są właścicielami albo samoistnymi posiadaczami lasów lub
– posiadają lasy stanowiące własność- Skarbu Państwa lub gminy na podstawie zawartej umowy lub innego tytułu prawnego, a także bezumownie.
Obowiązek podatkowy w podatku leśnym od lasów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych oraz wchodzących w skład Zasobu Własności Skarbu Państwa ciąży na nadleśnictwach i na jednostkach organizacyjnych Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, faktycznie władających lasami.
Od opodatkowania zwolnione są obligatoryjnie lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasy wchodzące w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych, lasy ochronne, oraz lasy wpisane do rejestru zabytków. Ponadto, rada gminy może wprowadzić w drodze uchwały inne zwolnienia niż przewidziano w ustawie. Konstrukcja podstawy opodatkowania jest stosunkowo złożona. Stanowi je liczba hektarów przeliczeniowych ustalona na podstawie powierzchni głównych gatunków drzew w drzewostanie i klas bonitacji.
Tabela zawarta w ustawie o lasach zawiera przeliczniki powierzchni lasu wyrażone w hektarach fizycznych na hektary przeliczeniowe przy uwzględnieniu gatunków drzew w drzewostanach i klasy bonitacji drzewostanu. Podatek leśny od 1 ha przeliczeniowego za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 0,200 m3 drewna tartacznego iglastego, obliczone wg średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnią cenę sprzedaży drewna tartacznego iglastego ustala się na podstawie komunikatu Prezesa GUS ogłaszanego w MP w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.
Dla lasów ochronnych, lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych oraz lasów, dla których nie ma sporządzonego planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu, podatek leśny za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 0,3 q żyta od powierzchni 1 ha fizycznego lasów i gruntów leśnych, ustalonej na podstawie ewidencji gruntów. Osoby fizyczne uiszczają podatek leśny w czterech równych ratach na podstawie odpowiedniej decyzji wójta, burmistrza, prezydenta ze względu na miejsce położenia lasu. Pozostali podatnicy uiszczają ten podatek na podstawie sporządzanych przez siebie deklaracji bez wezwania na rachunek budżetu właściwej gminy. Zgodnie z nowelizacją, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, nadleśnictwa oraz jednostki organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, zobowiązane będą składać deklaracje na podatek leśny na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu określonego wzoru, w terminie do dnia 15 stycznia. Znaczenie podatku leśnego może być istotne w gminach, na których terenie położone są duże obszary lasów. Działalność leśna powinna przynosić określone przychody.